ควายป่า

อันดับ Artiodactyla

(Asiatic or Wild Water Buffalo)

วงศ์ Bovidae

ชื่อวิทยาศาสตร์ Bubalus bubals

ลักษณะทั่วไป

 ควายป่าเป็นพวกสัตว์กีบคู่ กินพืชเป็นอาหาร ระบบย่อยอาหารเป็นแบสัตว์เคี้ยวเอื้อง  สีขนตามลำตัวเป็นสีเทาหรือสีน้ำตาลดำ ฟันกรามบนเปลี่ยนเป็นสันฟันคมสำหรับตัดฉีดพืชจำพวกหญ้า ซึ่งเป็นเส้นใยย่อยยาก ตัวเต็มวัยสูงประมาณ 1.5-2 เมตร หนักประมาณ 900-1,200  กิโลกรัม   ลักษณะเด่นทั้งตัวผู้และตัวเมียมีเขาบนหัวทั้ง 2 ข้าง แบบ HORN มีขนากใหญ่และกว้างโค้งไปด้านหลังคล้ายเสี้ยววงพระจันทร์

 คำว่า มหิงสา เป็นคำภาษาบาลีแปลว่า ควาย นิยมเรียกควายป่าที่แตกต่างจากความบ้าน เพราะมีขนาดใหญ่กว่าอย่างเห็นได้ชัด แข็งแรง ดุร้าย ปราดเปรียว รักอิสระ ฉลาดเหนือกว่าควายบ้าน

ชีววิทยา

ควายป่าสายตาไม่ดี แต่ทีจมูกและหูไวต่อประสาทสัมผัสมีความทรหด อดทน ไม่เกรงกลัวคนและดุร้ายกว่าสัตว์ป่าในตระกูลเดียวกัน    ผสมพันธุ์ในช่วงปลายฤดูหนาว ระหว่างเดือน ตุลาคม-พฤศจิกายน ระยะตั้งท้องประมาณ 10 เดือน ตกลูกครั้งละ 1 ตัว ควายป่ามีอายุประมาณ 20-25 ปี

นิเวศวิทยา

แหล่งที่อยู่อาศัยสำคัญของควายป่า ได้แก่ ป่าทุ่ง หรือป่าโปร่งตามที่ลุ่มต่ำที่มีหนองบึงและลำห้วยลำธารสำหรับนอนแช่ปรัก อาหารได้แก่พวกหญ้าต่างๆ ใบไม้ หน่อไม้ และลูกไม้ต่างๆ ควายป่ามักจะนอนแช่ปลักโคลนตอนกลางวันเพื่อต้องการให้โคลนที่เกาะติดอยู่ตามผิวหนังช่วยป้องกันความร้อนจากแสงอาทิตย์เป็นการลดอุณหภูมิของร่างกาย และเป็นเกราะป้องกันแมลงรบกวน

สถานภาพ

พบเฉพาะบริเวณพื้นที่ตอนใต้ของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง ซึ่งมีจำนวนเพียง 40 ตัว เท่านั้น และจำนวนประชากรคงที่มากว่า 20 ปี จากการจัดสถานภาพโดย IUCN (2004) ควายป่ามีสถานภาพเป็นสัตว์ป่าที่ใกล้สูญพันธุ์อย่างยิ่ง (Critically Endangered) และจากการคุ้มครองโดยอนุสัญญาCITES (2005) ควายป่าจัดอยู่ในบัญชี 3 (Appendix lll)

ปัจจัยคุกคาม

เกิดจากการถูกล่าเอาเนื้อและเอาเขาที่สวยงามรวมทั้งการถูกจับออกมาเพื่อใช้งาน แต่ปัจจุบันปัจจัยที่ทำให้ประชากรควายป่าเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์เกิดจากการสูญเชื้อพันธุ์ป่าเพราะไปผสมกับควายบ้าน  การสูญเสียลูกควายป่าที่เกิดใหม่ เนื่องจากเป็นเหยื่อของเสือโคร่ง หรือจมน้ำเมื่อเกิดเหตุการณ์น้ำหลากท่วมฉับพลัน

Cr.หนังสือสัตว์ป่าสงวนในประเทศไทย